O CENTRUM
„Umarłych wieczność dotąd trwa,
Dokąd pamięcią im się płaci”.
Wisława Szymborska
Z wielkim smutkiem żegnamy Panią prof. dr hab. Urszulę Żydek-Bednarczuk, wybitną językoznawczynię, dydaktyczkę i glottodydaktyczkę, znawczynię dyskursu szkolnego, prawego człowieka oraz naszą wieloletnią Koleżankę z Katedry Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej.
Będzie nam Jej brakowało. Pozostanie w naszej serdecznej pamięci.
Członkinie i Członkowie ICBEH
Międzynarodowa konferencja „Grzyby i inni. Ku symbiocenowi” (21–23.05.2025)
Szanowni Państwo,
z ogromną przyjemnością zapraszamy do uczestnictwa w międzynarodowej konferencji „Grzyby i inni. Ku symbiocenowi”, którą ICBEH współorganizuje z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach. Mamy nadzieję, że program konferencji wyda się Państwu na tyle atrakcyjny, że zechcą się Państwo przyłączyć do obrad w Akademii Sztuk Pięknych (1. i 2. dzień konferencji) oraz na Wydziale Humanistycznym UŚ w Katowicach (3. dzień konferencji).
Liczymy na Państwa obecność, interesujące dyskusje, będące początkiem wspólnej podróży ku symbiocenowi.
Komitet organizacyjny:
prof. Grzegorz Hańderek, Rektor ASP
dr hab. Małgorzata Wójcik-Dudek prof. UŚ
dr Marta Lisok
dr Zofia Małysa-Janczy
dr Hanna Sitarz-Pietrzak
dr Magdalena Ochwat
Dofinansowano z programu „Doskonała Nauka” Ministerstwo Edukacji i Nauki (umowa nr KONF/SP/0047/2023/01)
29 kwietnia 2025
Zapraszamy do obejrzenia wybranych wystąpień, które miały miejsce podczas konferencji „W-pływy. Rzeki oraz inne wody w literaturze dla dzieci i młodzieży” (Katowice, 10-11 kwietnia 2025).
Otwarcie ogólnopolskiej konferencji „W-pływy. Rzeki oraz inne wody w literaturze dla dzieci i młodzieży, która odbyła się w dniach 10–11 kwietnia 2025 w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Słowo wstępne wygłosili: prof. dr hab. Bernadeta Niesporek-Szamburska (Uniwersytet Śląski w Katowicach) oraz dr hab. Michał Rogoż, prof. UKEN, Prorektor ds. Nauki Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Dr Klaudia Cebulska, hydrobiolożka, popularyzatorka nauki, pedagożka, pasjonatka nurkowania i miłośniczka wszelkiego podwodnego życia. Edukacją przyrodniczą zajmuje się już od ponad 10 lat, jest autorką publikacji naukowych i popularnonaukowych oraz broszur edukacyjnych dla dzieci. Wystąpienie „Po drugiej stronie tafli, czyli edukacja hydrobiologiczna w praktyce” jest poświęcone różnorodności organizmów zasiedlających ekosystemy słodkowodne oraz sposobom, jak o niej uczyć.
Wystąpienie odbyło się w ramach ogólnopolskiej konferencji „W-pływy. Rzeki oraz inne wody w literaturze dla dzieci i młodzieży, która odbyła się w dniach 10–11 kwietnia 2025 w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.
Dr inż. Edyta Łaskawiec, technolożka wody i ścieków, od 10 lat popularyzatorka nauki, autorka profilu edukacyjnego na platformie Instagram: wastewater_based.doctor oraz podcastu Około Ściekowo, w wystąpieniu „Rzeka – spacer bio-sensoryczny” zaprasza nas do ćwiczeń z wyobraźni: Wyobraź sobie, że spacerujesz brzegiem rzeki. Czy znajdujesz się w środku ruchliwego miasta? Czy w zacisznym, zielonym parku osłoniętym od zgiełku ulic? Nieważne. Wsłuchaj się w dźwięki wody i szum sitowia. Rzeka nie mówi, ale pozwól, że przez chwilę ja będę jej głosem. Opowiem Ci, jakich usług ekosystemowych dostarcza nam rzeka. Jak ważna jest dla ochrony zasobów wodny pitnej. Jak zmieniający się klimat i zanieczyszczenie środowiska wpływają na jej przyszłość. To spacer pełen wyzwań, więc proszę załóż wygodne buty.
Wystąpienie odbyło się w ramach ogólnopolskiej konferencji „W-pływy. Rzeki oraz inne wody w literaturze dla dzieci i młodzieży, która odbyła się w dniach 10–11 kwietnia 2025 w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.
Wystąpienie Jana Mecwela, działacza społecznego i aktywisty miejskiego, publicysty, współzałożyciela stowarzyszenia Miasto Jest Nasze, autora „Betonozy” i „Hydrozagadki”, zatytułowane „Razem z latem czeka rzeka… a tam ciągle nie ma nas. Jak rzeki przestały być bohaterkami naszej wyobraźni i co można z tym zrobić?” zostało poświęcone rzekom oraz ich topice w literaturze, kulturze oraz społecznej wyobraźni.
Wystąpienie odbyło się w ramach ogólnopolskiej konferencji „W-pływy. Rzeki oraz inne wody w literaturze dla dzieci i młodzieży, która odbyła się w dniach 10–11 kwietnia 2025 w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.
Wystąpienie pedagoga dra Michała Palucha z UKSW, zatytułowane „Aqua-pneumatologiczność bajkobaśniomitu. Ogród Eden jako pierwszy ekosystem człowieka”, wprowadza w ekosystem ogrodu Eden z Księgi Genesis jako źródłowego środowiska rozwoju duchowego człowieka. Zwraca uwagę na umiarkowany antropocentryzm widoczny w opisie genezyjskim. Wysłuchaj, aby dowiedzieć się: Jak egzegeza Księgi Genesis wpływa na pobudzenie troski i wyobraźni proekologicznej współczesnego człowieka? Dlaczego warto zagłębiać się w problematykę duchowej antropogenezy wiodącej ścieżkami Edenu i brzegami jego rzek? Jak przyciągnąć dzieci i młodzież do lektury prastarych źródeł mitologicznych i kosmologicznych? Jak opowiadać dziś o ogrodzie Eden, aby pielęgnować go w samym sobie?
Wystąpienie odbyło się w ramach ogólnopolskiej konferencji „W-pływy. Rzeki oraz inne wody w literaturze dla dzieci i młodzieży, która odbyła się w dniach 10–11 kwietnia 2025 w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.
Dariusz Walerjański, reprezentujący Muzeum Górnictwa Węglowego oraz Stowarzyszenie „Janosch Familjo”, opowiada o dużym znaczeniu zabrzańskiej rzeki Czarniawki w biografii, a także twórczości literackiej i plastycznej Janoscha – sławnego niemieckiego pisarza urodzonego w Zabrzu. Wystąpienie odbyło się w ramach ogólnopolskiej konferencji „W-pływy. Rzeki oraz inne wody w literaturze dla dzieci i młodzieży, która odbyła się w dniach 10–11 kwietnia 2025 w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.
17 kwietnia 2025
14 kwietnia 2025
Z przyjemnością informujemy, że nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego ukazała się monografia wicedyrektorki ICBEH – dr Magdaleny Ochwat – pt. „Więcej-niż-tylko-ludzkie lekcje języka polskiego. Edukacja polonistyczna w czasach kryzysu klimatycznego”.
Oto garść informacji o książce.
Zainteresowanie humanistyką środowiskową przybiera na sile. Poważny problem stanowi jednak brak adaptacji humanistyki środowiskowej do potrzeb szkolnej edukacji, w tym dydaktyki polonistycznej. Monografia ma na celu choć częściowe wypełnienie tej luki.
Humanistyka środowiskowa z jej rewizjonistyczną siłą może zmienić odbiór archaicznego kanonu literackiego, a jego relektura pozwala dostrzec więcej-niż-ludzką historię świata.
W czasach kryzysu klimatyczno-środowiskowego potrzebujemy nowych pojęć, nowego języka, nowych opowieści, i nowych działań w edukacji. Te nowe działania sprowadzić można do od-uczania (się) dominujących praktyk, stylów, które przekazuje literatura, w tym kanon lektur szkolnych.
Celem książki jest próba odpowiedzi na pytanie o to, jak lekcje języka polskiego mogą stać się miejscem dokonywania „proekologicznej metanoi”, rozpoznawania i uchwycenia Kairosa, jako odpowiedniej chwili do działania na rzecz Ziemi i wszystkich jej mieszkańców. Wciąż zbyt małą rolę w walce ze zmianą klimatu przypisuje się literaturze, sztuce i opowieściom, a humanistyczna edukacja klimatyczna nie doczekała się jeszcze zbyt wielu rzeczników i propagatorów w Polsce. A przecież język polski jako przedmiot nauczania szkolnego ma stosowne narzędzia do szerzenia wartości ekologicznych wśród młodych – teksty kultury, literaturę, film, fotografię, rzeźbę, które wesprzeć można na metodologiach stwarzanych przez nową humanistykę. Trzeba te sprzyjające warunki i potencjał nauk humanistycznych wykorzystać.
Gorąco zachęcamy do lektury!
14 kwietnia 2025
Z przyjemnością informujemy, że prof. dr hab. Piotr Skubała z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a także członek Interdyscyplinarnego Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną, został wyróżniony odznaką honorową za zasługi dla ochrony środowiska i klimatu.
Uroczystość wręczenia wyróżnień odbyła się 14 kwietnia 2025 roku w siedzibie Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Pełna lista osób nagrodzonych dostępna jest na stronie internetowej ministerstwa.
Serdecznie gratulujemy!
2 kwietnia 2025
Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną Uniwersytet Śląski w Katowicach
oraz
Centrum Badań nad Literaturą i Kulturą dla Dzieci i Młodzieży Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
zapraszają na ogólnokrajową konferencję naukową pt.
„W-pływy. Rzeki oraz inne wody w literaturze dla dzieci i młodzieży”
Katowice, 10–11 kwietnia 2025
10 kwietnia (czwartek)
Miejsce obrad: Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka
Sala konferencyjna (ul. Bankowa 11a, Katowice)
11 kwietnia (piątek)
Miejsce obrad: spinPLACE – Cafe Operacyjna (ul. Bankowa 5, Katowice)
Program konferencji
6 marca 2025
Gościnny wykład dla studentów slawistyki UJ
6 marca 2025 r. na zaproszenie Instytutu Filologii Słowiańskiej Wydziału Filologicznego UJ odbył się gościnny wykład członkini ICBEH, dr Marii Wacławek, pt. „Z badań nad językowo-kulturowym stereotypem Słoweńca”. Spotkanie cieszyło się dużym zainteresowaniem, było poświęcone badaniom i publikacji pt. „O Polakach i Słoweńcach – w kręgu językowo-kulturowych stereotypów”, napisaną we współautorstwie z dr hab. Marią Wtorkowską, UL.
Zainteresowanych odsyłamy do książki:
https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/23713/5/Waclawek_O_Polakach_i_Slowencach.pdf
13 luty 2025
Zaproszenie na konferencję naukową pn. „W-pływy. Rzeki oraz inne wody w literaturze dla dzieci i młodzieży”
Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną UŚ zaprasza na konferencję naukową pn. „W-pływy. Rzeki oraz inne wody w literaturze dla dzieci i młodzieży”, która odbędzie się w dniach 10–11 kwietnia 2025 roku w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach w trybie stacjonarnym. Konferencję współorganizujemy z Centrum Badań nad Literaturą i Kulturą dla Dzieci i Młodzieży w Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Celem konferencji jest podjęcie akwakrytycznej refleksji na temat obecności rzeki oraz innych wód w literaturze dziecięcej i młodzieżowej. Chcemy zwrócić uwagę na różnorodność sposobów przedstawiania rzeki, jej rolę w kreowaniu wyobraźni młodego czytelnika oraz jej znaczenie w procesie edukacji, także dotyczącej klimatu i środowiska.
Tematyka konferencji obejmuje następujące zagadnienia:
- Rzeka jako motyw w tekstach literackich oraz tekstach kultury adresowanych do dzieci i młodzieży
- Rzeki dzieciństwa – mit, topika, wyobraźnia
- Graniczność, transgresyjność i liminalność rzek
- Nowohumanistyczna lektura rzeki – odnawianie znaczeń
- Akwakrytyczna perspektywa lektury
- Rzeka jako splot ludzkiego i nie-ludzkiego
- Pustka, brak – rzeki, których nie ma
- Rzeka w kontekście kryzysu klimatyczno-środowiskowego
- Relacje z rzeką – przygody, wyzwania, zmiany, obawy, lęki, nadzieje
- Nowe opowieści o rzekach
- Literatura non fiction dla młodych odbiorców dotycząca rzek/wody
- Interdyscyplinarna lektura rzeki
- Językowy obraz rzek; hydronimia i frazeologia rzeczna w literaturze dziecięcej
- Rzeki i inne wody w edukacji przedmiotów humanistycznych i niehumanistycznych
- Jak czytać rzekę/wodę – metody pracy z rzeką/wodą w edukacji
- Rzeka jako wyzwanie (humanistycznej) edukacji terenowej
- Rzeka jako przestrzeń terapii
Lista proponowanych zagadnień nie wyczerpuje tematu konferencji i pozostaje otwarta na alternatywne ujęcia problematyki związanej z rzekami oraz innymi wodami.
Prosimy o wysyłanie karty zgłoszenia do 24 lutego 2025 roku na adres e-mail: lit.dzieci.mlodziez@gmail.com. O przyjęciu propozycji wystąpienia poinformujemy 3 marca 2025 roku.
Komitet organizacyjny
dr hab. Małgorzata Wójcik-Dudek, prof. UŚ
dr Karolina Starnawska (UŚ)
dr hab. Małgorzata Chrobak, prof. UKEN
dr hab. Angela Bajorek, prof. UKEN
10 luty 2025
Z przyjemnością informujemy, że członkowie ICBEH-u – dr Magdalena Ochwat oraz prof. dr hab. Piotr Skubała – odebrali powołania do zespołu eksperckiego Ministerstwa Edukacji Narodowej ds. edukacji klimatycznej. Interdyscyplinarny zespół, działający pod przewodnictwem Minister Joanny Muchy, został powołany w celu przygotowania propozycji rozwiązań w zakresie edukacji klimatycznej w szkołach, obejmujących m.in. rekomendacje programowe, kształcenie nauczycieli oraz współpracę z rodzicami uczniów i organizacjami pozarządowymi. Gratulujemy i życzymy powodzenia!
1 grudnia 2023
Konferencja naukowa: MAŁY ANTROPOCEN. ROLA LITERATURY DLA DZIECI I MŁODZIEŻY W ZIELONEJ EDUKACJI HUMANISTYCZNEJ
Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną UŚ zaprasza ma konferencję naukową „Mały antropocen. Rola literatury dla dzieci i młodzieży w zielonej edukacji humanistycznej”, która odbędzie się 1 grudnia 2023 roku.
Zgłoszenia prosimy nadsyłać na adres: malgorzata.wojcik-dudek@us.edu.pl
Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną zaprasza na seminarium naukowe „Making kin” w czasach antropocenu. Teorie i praktyki narracyjne.
Organizowane seminarium jest kolejnym działaniem ICBEH-u w ramach badań nad edukacją klimatyczną w Polsce i krajach V4 oraz jej profilowaniem na poziomie szkolnym i uniwersyteckim. Tym razem wydarzenie realizowane jest w ramach funduszu na działalność badawczą zespołu „Lingwistyka stosowana: orientacja proklimatyczna w edukacji humanistycznej”, a także dzięki wsparciu pozyskanemu w konkursie „Widzialność centrów badawczych”.
Więcej informacji w załączniku.
Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną na 6. Śląskim Festiwalu Nauki
Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną podczas 6. Śląskiego Festiwalu Nauki przygotowało bogatą ofertę aktywności dla nauczycieli, studentów oraz uczniów. Wiodącym tematem wszystkich propozycji była humanistyczna edukacja klimatyczna.
Cykl zajęć rozpoczął panel dyskusyjny Humanistyczna edukacja ekologiczna prowadzony przez dr Magdalenę Ochwat oraz dr hab. Małgorzatę Wójcik-Dudek, prof. UŚ. Spotkanie, w którym wzięły udział Grażyna Burek (Wydział Edukacji i Sportu Urzędu Miasta w Katowicach, pełnomocnik ds. polityki edukacji), Sylwia Kot (II LO im. Wojciecha Kilara w Zabrzu), Dorota Konieczny-Simela (I LO im. Tadeusza Kościuszki w Mysłowicach), Katarzyna Krulicka (Szkoła Podstawowa nr 31 w Zabrzu), Anna Krzyżanowska (Przedszkole z Oddziałami Specjalnymi i z Oddziałami Integracyjnymi nr 48 w Zabrzu) oraz prof. dr hab. Bernadeta Niesporek-Szamburska (ICBEH UŚ), zostało poświęcone refleksji nad możliwościami edukacyjnymi humanistyki ekologicznej.
Wykłady oraz warsztaty w ramach cyklu spotkań poświęconych humanistycznej edukacji klimatycznej przeprowadziły:
− dr Justyna Budzik: Ekokrytyka w studiach nad filmem i fotografią,
− dr Anna Guzy: Dobrostan psychiczny a kryzys klimatyczny,
− prof. dr hab. Bernadeta Niesporek-Szamburska, dr hab. Danuta Krzyżyk, prof. UŚ, dr hab. Olga Przybyla, prof. UŚ: Zielone pisanie i zielone czytanie – od teorii do praktyki,
− dr Magdalena Ochwat: Edukacyjna odnowa ekologiczna,
− dr Agnieszka Tambor: Nauczanie języka obcego (kolejnego) w kształceniu postaw proekologicznych,
− dr Maria Wacławek: Czym jest ekolingwistyka?,
− dr hab. Małgorzata Wójcik-Dudek, prof. UŚ: Ekokrytyczna lektura literackiej klasyki i literatury współczesnej.
Ponadto dr Magdalena Ochwat oraz dr hab. Małgorzata Wójcik-Dudek, prof. UŚ ramach Strefy Węgla przygotowały stanowisko Węglowe Laboratoria Zmysłów, które umożliwiało doświadczanie materialności węgla. Uczestnicy mieli możliwość przeprowadzania prostych eksperymentów z węglem (np. dotykanie, malowanie, rozbijanie), zapoznania się z fragmentami tekstów literackich i non fiction o narracjach paliwowych, a także podzielenia się swymi odczuciami wywołanymi kontaktem z tym minerałem.
Stanowisko badawcze Węglowe Laboratoria Zmysłów oraz warsztaty były wspierane przez studentki i studentów filologii polskiej (specjalność nauczycielska): Julię Duszę, Barbarę Gurgul, Karolinę Koziarz, Alicję Wosik, Katarzynę Gryncewicz, Paulinę Pabiś, Paulinę Pawlik, Martę Zając, Andrzeja Handzlika oraz Amandę Caban – studentkę Wydziału Nauk Społecznych.
